W.75 The Saint Francis Missal
Title
The Saint Francis MissalOther related names
- Joseph Baer, former owner (http://id.loc.gov/authorities/names/n83227369)
- Léon Gruel, former owner (http://id.loc.gov/authorities/names/nr94004085)
- Henry Walters, former owner (http://id.loc.gov/authorities/names/nr94027104)
Call number
W.75(Baltimore, Walters Art Museum)
Publisher
Walters Art MuseumLanguage
LatinOrigin
- Place
-
Umbria, Italy
Summary
Known today as the St. Francis Missal, this manuscript is traditionally believed to be the very book consulted by St. Francis and his companions in 1208. According to early accounts, St. Francis and two followers were debating what God's plan for them might be. Unable to decide, they sought answers at the church of San Nicolò in Assisi, which Francis often attended. They opened the Missal, which sat on the altar, three times at random and in every case, the text on the page urged renouncing earthly goods. This pivotal moment laid the foundation for the Franciscan order. An inscription in the book on fol. 166r lends support to the legend that surrounds it, for it documents the Missal's creation for the church of San Nicolò, and also mentions the book's patron, Gerard of Ugo, who is documented in Assisi in the late 12th century. Due to its possible contact with the saint, Franciscans worldwide consider it to be a relic of touch, and every year many make pilgrimages to Baltimore to be in its presence. The three passages Francis is traditionally believed to have opened the book to are Luke 9.3 (folios 119v-120r), Mark 10.21 (folios 132v-133r), and Matthew 16.24 (folios 249v-250r). The manuscript underwent intensive conservation from 2017-2019, a special project made possible by the Mellon Foundation.
Notes
- Calendar half-full on average, graded in red and black ink; Saints of note include St. Nicolas (translation, May 9), St. Rufinus (Aug. 11); Many names added, and some later erased but visible through UV light - each page had about a dozen erasures, with most commemorating the dates of deaths of members of the parish in Assisi; Added names include St. Clare (Aug. 12) and Obit. for Bishop Guido (d. July 30, 1228); St. Francis (Oct. 4) added but later erased; Has been suggested calendar may originally been intended for use in a church connected to St. Rufinus in Assisi, as references to St. Rufinus appear on fols. 282v and 283v
- W.75.Rel.1-W.75.Rel.2, Front and back pastedowns, fragment of other liturgical manuscripts; Binding waste ca. 10th-11th century(?) now removed from binding and housed separately in a book box
- Medium-weight parchment, with a fair amount of flaws,
holes; Heavily grimed and worn from use
Extent
Flyleaves are modern parchment; 14.0 cm wide by 22.0 cm high bound to 21.2 cm wide by 29.7 cm highFoliation
Foliation: ii+285+ii; Foliation in upper right corners, rectosCollation
Formula: Quires 1-28: 10, with fol. 115 hooked to fol. 116, and fol. 231 hooked to fol. 240 (fols. 1-278); Quire 29: 6, with the 7th and final leaf hooked on (fols. 279-285)Support
ParchmentCatchwords
Catchwords written horizontally in middle of bottom margin on verso of last leaf in quireBinding
The binding is not original; Rebound in fifteenth century in simple monastic style, with beech wood boards partially covered with leather; Later infestation of wood-boring insects caused severe weakening that led to the eventual cracking of the boards; During 19th-century restoration, the old leather cover was replaced with one of a poor quality sheepskin leather, which rapidly deteriorated quickly; From 2016-2018 Mellon Fellow and book conservator Cathie Magee took the book completely apart to stabilize all components, injecting a modern stable adhesive into the insect holes and rebuilding losses in the boards with epoxy; Thick deposits of glue were cleaned off the spine folds, and holes and tears in the parchment were mended with Asian paper; Once this work was completed, Magee reassembled the gatherings (groups of pages) and sewed them onto four double linen cords using a traditional techniques and a sewing frame, as seen on the right; New linen end bands were sewn onto the text block, and the boardswere reattached; Finally, the binding was covered with new goatskin leather, leaving much of the boards exposed as before; Back pastedown of earlier liturgical manuscript is now removed from binding and housed separately in a book boxLayout
Decoration
One full-page miniature of Crucifixion doubling as "T" initial, two large half to full-page illuminated initials, and nine decorated initials (six are figurative, averaging 9-12 lines) in pigments including orpiment, ultramarine, and some very oxidized silver; Initials throughout in alternating red and blue (1-2 lines); Rubrics in red; Text in dark brown to black ink
Script
Colophon
Fol. 166r: Transliteration: "Scitote omnes scrire volentes, eum nomine Girardum Ugonis, de quo in hac pagina mentio habetur, omnium beneficiorum, totiusque sacrificii esse participem, quae in hac ecclesia beati Nicolai per aliquem clericum vel clericos fuerint celebrata. Quoniam ipse idem bonum et utile pro iam dicta ecclesia iugiter est operatus. Quare dignum esse videtur, juxta sacram scripturam, suum bonum non esse inremuneratum." Translation: All (you) desiring to know, know this: that he (who goes by the) name Gerard of Ugo – and concerning whom this page is rightly kept – is a partaker of every sacrifice and of all benefices which are celebrated by any one cleric or clerics in this, the church of blessed Nicolò. At the same time, he himself has worked tirelessly (to bring about) every good and useful (thing) for this above mentioned church. Thus, it seems proper and in accord with the Holy Scriptures that he be given just remuneration…Provenance
- Created for the Church of San Nicolò, Assisi, late twelfth or early thirteenth century, likely under the patronage of Gerard of Ugo [Inscription naming him, and identifying the book as made for San Nicolò, found on fol. 166r].
- Joseph Baer, book dealer, Frankfurt, Germany [Listed with photograph of fol. 166v in catalogs of 1905, 1912, and 1924].
- Gruel firm, Paris, ca. 1924 [Run at this time by Paul Gruel after the death of his father, Léon Gruel, in 1923].
- Henry Walters, Baltimore, acquired from Paul Gruel ca. 1924.
Related resources
- Faloci-Pulignani, Michele. "Il messale consultato da S. Francesco quando si convertì," Miscellanea Francescana, 15 (1914): 33-43.
- De Ricci, Seymour. Census of Medieval and Renaissance Manuscripts in the United States and Canada. Vol. 1. New York: H. W. Wilson Company, 1935.
- Brunacci, Aldo. "From These Pages," Messenger of St. Anthony (Padua, October, 1978): 16-19.
- Perseghin, Gerard A. "Prime Candidate for Assisi Missal at Hand," The Catholic Review, December 25, 1981.
- Porter, Vicki. "Brother Book?". 35 No. 2. The Walters Art Gallery Bulletin. March/April, 1982:1-2.
- Voorvelt, G. C. P. and Van Leeuwen, B. P., "L'Evangéliaire de Baltimore: Étude critique sur le missel que saint Françoise aurait consulté," Collectanea Franciscana 59 (1989): 261-321.
- Niemier, Roch, O.F.M. Franciscan Life, Day One: 800 Years 1209-2009: Reflections on the Missal of San Nicolo. Franciscan Pilgrimage Programs, Inc., 2008.
- Thompson, Augustine, O.P. Francis of Assisi: The Life. Cornell University Press, 2013, p. 26.
- Herbert, Lynley Anne. "A Curator's Note: The Tarnished Reception of Remarkable Manuscripts," in Illuminating Metalwork: Metal, Object, and Image in Medieval Manuscripts, edited by Joseph Ackley and Shannon L. Wearing. De Gruyter, 2020.
Keywords
- Missal
- Christian
- Italian
- Book
- Codex
- Colophon
- Illumination
- Inhabited inital
- Manuscript
- Miniature
- Notable binding
- Ornament
- Painting
- Romanesque
- Walters Art Museum
- Italy
- 12th century
- 13th century
- Devotion
- Liturgy
- Scripture
- Gothic
- Medallion
Licenses
-
- Text
- These images and the content of Walters Art Museum W.75: The Saint Francis Missal are free of known copyright restrictions and in the public domain. See the Creative Commons Public Domain Mark page for usage details, http://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/.
- URL
- http://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/
-
- Text
- To the extent possible under law, The Walters Art Museum has waived all copyright and related or neighboring rights to this metadata about Walters Art Museum W.75: The Saint Francis Missal. This work is published from: United States. For a summary of CC0, see https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/. Legal code: https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/legalcode.
- URL
- https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/legalcode
Table of contents
- fol. 1r — Temporale
- fol. 156r — Ordinary of the Mass
- fol. 167r — Proprium de Sanctis
- fol. 178v — Sanctorale
- fol. 240r — Commune Santorum
- fol. 251v — Special Masses
- fol. 275r — Mass for the Holy Sacrament, written in a second hand
- fol. 276r — Calendar (slightly later addition?)
- fol. 284r — Front pastedown, fragment of other liturgical manuscripts; Binding waste ca. 10th-11th century(?) now removed from binding and housed separately in a book box
- fol. 284v — Back pastedown, fragment of other liturgical manuscripts; Binding waste ca. 10th-11th century(?) now removed from binding and housed separately in a book box
Decorations
- fol. 65v — Marginal figure of a man, symbol of Matthew
- fol. 80r — Marginal figure of an ox, symbol of Luke
- fol. 158v — Full-page decorated initial "P" of "Per omnia"
- fol. 159r — Half-page decorated initials "UD" of "Vere dignum"
- fol. 162r — Full-page historiated initial, Crucifixion in the form of the initial "T" of "te igitur"
- fol. 170r — Figurative initial "I" in the form of an eagle, symbol of John
- fol. 176r — Figurative initial "F" in the form of a Lion
- fol. 199r — Decorated initial "F" balanced in the mouth of a marginal man-headed bird
- fol. 215v — Figurative initial "I" in the form of an ox, symbol of Luke
- fol. 225v — Figurative initial "I" with angel's head
Images
Upper board outside
13846_0000.tif (260.3 MB)
13846_0000_thumb.jpg (3.1 KB)
13846_0000_web.jpg (263.4 KB)
Upper board inside
13846_0001.tif (112.4 MB)
13846_0001_thumb.jpg (2.8 KB)
13846_0001_web.jpg (179.3 KB)
Front flyleaf i, r
13846_0002.tif (111.5 MB)
13846_0002_thumb.jpg (2.9 KB)
13846_0002_web.jpg (295.1 KB)
Front flyleaf i, v
13846_0003.tif (105.1 MB)
13846_0003_thumb.jpg (2.6 KB)
13846_0003_web.jpg (218.0 KB)
Front flyleaf ii, r
13846_0004.tif (110.4 MB)
13846_0004_thumb.jpg (2.7 KB)
13846_0004_web.jpg (226.0 KB)
Front flyleaf ii, v
13846_0005.tif (105.7 MB)
13846_0005_thumb.jpg (3.2 KB)
13846_0005_web.jpg (323.9 KB)
fol. 1r
13846_0006.tif (111.2 MB)
13846_0006_thumb.jpg (7.3 KB)
13846_0006_web.jpg (380.9 KB)
Section: Temporale
fol. 65v
13846_0135.tif (237.5 MB)
13846_0135_thumb.jpg (7.3 KB)
13846_0135_web.jpg (367.6 KB)
Decoration: Marginal figure of a man, symbol of Matthew
fol. 80r
13846_0164.tif (236.5 MB)
13846_0164_thumb.jpg (7.3 KB)
13846_0164_web.jpg (370.8 KB)
Decoration: Marginal figure of an ox, symbol of Luke
fol. 156r
13846_0324.tif (103.2 MB)
13846_0324_thumb.jpg (7.1 KB)
13846_0324_web.jpg (353.2 KB)
Section: Ordinary of the Mass
fol. 158v
13846_0329.tif (102.0 MB)
13846_0329_thumb.jpg (6.7 KB)
13846_0329_web.jpg (395.3 KB)
Decoration: Full-page decorated initial "P" of "Per omnia"
fol. 159r
13846_0330.tif (102.5 MB)
13846_0330_thumb.jpg (6.8 KB)
13846_0330_web.jpg (394.8 KB)
Decoration: Half-page decorated initials "UD" of "Vere dignum"
fol. 162r
13846_0336.tif (102.1 MB)
13846_0336_thumb.jpg (6.3 KB)
13846_0336_web.jpg (324.9 KB)
Decoration: Full-page historiated initial, Crucifixion in the form of the initial "T" of "te igitur"
fol. 167r
13846_0346.tif (101.5 MB)
13846_0346_thumb.jpg (6.6 KB)
13846_0346_web.jpg (421.3 KB)
Section: Proprium de Sanctis
fol. 170r
13846_0352.tif (104.0 MB)
13846_0352_thumb.jpg (7.4 KB)
13846_0352_web.jpg (382.7 KB)
Decoration: Figurative initial "I" in the form of an eagle, symbol of John
fol. 176r
13846_0364.tif (103.6 MB)
13846_0364_thumb.jpg (7.3 KB)
13846_0364_web.jpg (375.5 KB)
Decoration: Figurative initial "F" in the form of a Lion
fol. 178v
13846_0369.tif (103.7 MB)
13846_0369_thumb.jpg (7.3 KB)
13846_0369_web.jpg (407.2 KB)
Section: Sanctorale
fol. 199r
13846_0410.tif (103.0 MB)
13846_0410_thumb.jpg (6.9 KB)
13846_0410_web.jpg (409.9 KB)
Decoration: Decorated initial "F" balanced in the mouth of a marginal man-headed bird
fol. 215v
13846_0443.tif (104.1 MB)
13846_0443_thumb.jpg (7.5 KB)
13846_0443_web.jpg (379.4 KB)
Decoration: Figurative initial "I" in the form of an ox, symbol of Luke
fol. 225v
13846_0463.tif (103.9 MB)
13846_0463_thumb.jpg (6.6 KB)
13846_0463_web.jpg (345.5 KB)
Decoration: Figurative initial "I" with angel's head
fol. 240r
13846_0492.tif (102.7 MB)
13846_0492_thumb.jpg (5.2 KB)
13846_0492_web.jpg (254.4 KB)
Section: Commune Santorum
fol. 251v
13846_0515.tif (105.3 MB)
13846_0515_thumb.jpg (7.8 KB)
13846_0515_web.jpg (374.4 KB)
Section: Special Masses
fol. 275r
13846_0562.tif (103.7 MB)
13846_0562_thumb.jpg (7.5 KB)
13846_0562_web.jpg (418.2 KB)
Section: Mass for the Holy Sacrament, written in a second hand
fol. 276r
13846_0564.tif (103.1 MB)
13846_0564_thumb.jpg (7.8 KB)
13846_0564_web.jpg (390.0 KB)
Section: Calendar (slightly later addition?)
fol. 284r
13846_0582.tif (102.8 MB)
13846_0582_thumb.jpg (6.5 KB)
13846_0582_web.jpg (348.0 KB)
Section: Front pastedown, fragment of other liturgical manuscripts; Binding waste ca. 10th-11th century(?) now removed from binding and housed separately in a book box
fol. 284v
13846_0583.tif (107.0 MB)
13846_0583_thumb.jpg (6.8 KB)
13846_0583_web.jpg (335.2 KB)
Section: Back pastedown, fragment of other liturgical manuscripts; Binding waste ca. 10th-11th century(?) now removed from binding and housed separately in a book box
Back flyleaf i, r
13846_0586.tif (106.9 MB)
13846_0586_thumb.jpg (3.0 KB)
13846_0586_web.jpg (329.7 KB)
Back flyleaf i, v
13846_0587.tif (110.8 MB)
13846_0587_thumb.jpg (2.6 KB)
13846_0587_web.jpg (226.0 KB)
Back flyleaf ii, r
13846_0588.tif (106.9 MB)
13846_0588_thumb.jpg (2.9 KB)
13846_0588_web.jpg (250.3 KB)
Back flyleaf ii, v
13846_0589.tif (112.4 MB)
13846_0589_thumb.jpg (3.1 KB)
13846_0589_web.jpg (344.6 KB)
Lower board inside
13846_0590.tif (112.5 MB)
13846_0590_thumb.jpg (2.8 KB)
13846_0590_web.jpg (171.1 KB)
Lower board outside
13846_0591.tif (268.7 MB)
13846_0591_thumb.jpg (2.9 KB)
13846_0591_web.jpg (238.9 KB)
fol. W.75.Rel.1r
13846_0597.tif (97.8 MB)
13846_0597_thumb.jpg (6.1 KB)
13846_0597_web.jpg (308.1 KB)
fol. W.75.Rel.1v
13846_0598.tif (110.6 MB)
13846_0598_thumb.jpg (6.3 KB)
13846_0598_web.jpg (353.7 KB)
fol. W.75.Rel.2r
13846_0599.tif (95.9 MB)
13846_0599_thumb.jpg (6.6 KB)
13846_0599_web.jpg (330.3 KB)
fol. W.75.Rel.2v
13846_0600.tif (109.5 MB)
13846_0600_thumb.jpg (6.4 KB)
13846_0600_web.jpg (342.2 KB)